Trường tồn cùng thời gian, huyền bí, tinh tế, sắc sảo và lấp lánh, đó là những mỹ từ được giới nghệ thuật dùng khi nhắc đến tranh sơn mài khảm trai. So với các kỹ thuật thể hiện tranh sơn mài khác, người nghệ nhân làm tranh sơn mài khảm trai cần nhiều hơn sự kiên nhẫn, tỉ mỉ.
I. Tranh sơn mài khảm trai khác gì với các loại tranh sơn mài khác?
Tranh sơn mài cẩn trứng sử dụng nguyên liệu chính là vỏ trứng để trang trí. Tương tự, tranh sơn mài khảm trai là loại tranh sử dụng vỏ của động vật ngành thân mềm để thể hiện. Thông thường là trai, ốc xà cừ hoặc bào ngư. Các nguyên liệu này đều vô cùng dồi dào và dễ kiếm trên mảnh đất hình chữ S, tuy nhiên sản phẩm chất lượng cao thường chỉ được khai thác tại các cơ sở nuôi trồng ngọc trai chất lượng cao.
Theo các nghệ nhân, tác phẩm tranh khảm trai chuẩn đều sẽ có ánh xà cừ rất đẹp. Xà cừ được hình thành do nhớt của con trai “bồi đắp” nhiều năm, khi cầm miếng vỏ trai, bạn sẽ thấy mặt ngoài thì sần sùi để lẫn vào đá, còn mặt bên trong thì mịn và ánh lên sắc cầu vồng vô cùng hấp dẫn. Chính lớp xà cừ này là nguyên liệu chính cho các bức tranh sơn mài khảm trai chất lượng cao, tạo nên vẻ đẹp lung linh rất đặc biệt.
Không phải con trai nào cũng được khai thác lấy vỏ làm tranh. Người làm nghề lâu năm đều truyền tai nhau, con trai đủ tuổi thì lớp xà cừ ở vỏ trai mới đủ lấp lánh, đủ độ sáng. Mỗi người nghệ nhân dựa trên kinh nghiệm của mình để đánh giá, thu hoạch đúng thời điểm để lấy vỏ trai, sáng tạo nên một tác phẩm ưng ý nhất. Kỹ thuật nuôi và kinh nghiệm của người nghệ nhân ngay từ công đoạn chọn vỏ trai đã vô cùng quan trọng. Chính sự kiên nhẫn và tỉ mỉ đã tạo nên giá trị riêng cho dòng tranh sơn mài khảm trai, biến chúng trở thành một trong những sản phẩm thu hút trong nghệ thuật sơn mài.
Xem thêm: Sự khác biệt trong quy trình làm tranh sơn mài và tranh sơn dầu
II. Có thể giữ tranh sơn mài khảm trai trong bao lâu?
Không phải tự nhiên tranh sơn mài khảm trai lại trở nên thịnh hành và được yêu thích như vậy. Ngoài vẻ đẹp lấp lánh ẩn chứa sự huyền bí, tác phẩm tạo ấn tượng với tuổi thọ lâu dài. Cũng như nhiều chất liệu thể hiện khác của tranh sơn mài, các tranh khảm trai có tuổi thọ lên đến cả trăm năm. Vẻ đẹp của tranh là vẻ đẹp vĩnh hằng, bảo tồn giá trị nghệ thuật cùng thời gian.
Có 2 yếu tố nổi bật khiến tranh sơn mài khảm trai có thể giữ được lâu như vậy:
- Thứ nhất, tranh sơn mài phù hợp với mọi loại khí hậu. Mặc dù khí hậu nóng ẩm như Việt Nam ảnh hưởng đến chất lượng của các loại hình nghệ thuật khác, nhưng với tranh sơn mài lại đặc biệt phù hợp để bảo quản. Tình trạng hư hỏng tranh do ảnh hưởng của điều kiện khí hậu hầu như không xảy ra.
- Thứ hai, các công đoạn vận chuyển tranh sơn mài khảm trai dễ dàng hơn nhiều so với các loại tranh khắc gỗ hay tranh sơn dầu. Nhờ kết cấu vóc vững chắc, loại tranh này hạn chế được tác động vật lý khi di chuyển, giúp tác phẩm đến tay khách hàng luôn được trọn vẹn nhất. Với bạn bè quốc tế, họ rất yêu thích và thường sưu tầm tranh khảm trai làm quà tặng cũng bởi nguyên nhân này.
Để tạo nên một tác phẩm tranh khảm trai, người nghệ nhân ngoài sự tài hoa, khéo léo còn cần có kinh nghiệm. Tác phẩm càng công phu thì người thợ càng phải có tay nghề kỹ thuật cao. Mỗi nét khảm đều được họ đặt biết bao tình cảm. Việc có thể lưu giữ kiệt tác này qua nhiều thế hệ làm đa dạng hơn nghệ thuật truyền thống Việt. Đây cũng là tặng phẩm tự nhiên đẹp tuyệt vời thể hiện sự trân trọng của bạn với người được tặng.
III. Tính ứng dụng của tranh sơn mài khảm trai
Thời gian để hoàn thiện một bức tranh khảm trai có thể mất đến vài tháng. Chất liệu vỏ trai được lựa chọn vô cùng kỹ càng, tỉ mỉ. Độ quý của tranh sơn mài khảm trai thì nghệ nhân và người yêu thích nghệ thuật đều hiểu rõ. Chính vì quý, ngày càng nhiều người sưu tầm các tác phẩm tranh khảm trai để làm quà tặng vào các dịp lễ quan trọng. Món quà giúp bạn thể hiện:
- Sự trân trọng của người tặng với đối phương nhận quà
- Thể hiện sự tinh tế trong tâm hồn người tặng. Nếu đó là đối tác, việc trao đổi kết nối với nhau sẽ dễ dàng hơn khi có cùng sở thích.
Khảm trai là một nghề truyền thống độc tôn ở Việt Nam từ thời Đông Dương. Tuy nhiên, nghệ thuật tranh sơn mài khảm trai chỉ mới phổ biến từ đầu thế kỷ XXI. Phản ánh đúng bối cảnh xã hội, những bức tranh khảm trai vừa mang hơi thở của phương Tây hiện đại, vừa có nét truyền thống dân dã, rất phù hợp để trưng bày ở không gian sống. Bạn có thể cân nhắc trưng bày tranh tại:
- Phòng khách: Tạo điểm nhấn, gây ấn tượng trong không gian chung cư rộng rãi. Nhờ hiệu ứng ánh sáng xà cừ, phòng khách cũng rộng rãi và sáng sủa hơn gấp nhiều lần.
- Sảnh trước căn hộ: Trong một không gian rộng rãi, bạn cần tạo điểm nhấn để tạo sự chú ý. Tranh khảm trai là sự lựa chọn tuyệt vời.
Lựa chọn một bức tranh khảm trai chất lượng có thể lưu giữ bền lâu qua nhiều thế hệ. Nếu còn chưa biết tìm tranh ở đâu, bạn có thể tham khảo showroom tranh tại Đông Phương Art, địa chỉ nhà A2, 118 Nguyễn Khánh Toàn, Quan Hoa, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam.
Các tác phẩm tại Đông Phương Art được sáng tạo từ những nghệ nhân lành nghề nhất, sử dụng chất liệu tốt nhất. Mỗi tác phẩm mang một vẻ đẹp riêng, truyền tải những câu chuyện riêng rất đời, nhưng vẫn giữ nguyên giá trị nghệ thuật sâu sắc.
Như vậy, bài viết đã tổng hợp đến bạn các thông tin bổ ích về tranh sơn mài khảm trai, cũng như sự khác biệt giữa tranh khảm trai và các loại tranh sơn mài khác. Dòng tranh sơn mài khảm trai xứng đáng được quý bạn lựa chọn làm món quà phù hợp cho những dịp Lễ, Tết truyền thống của Việt Nam.
