Trong quá trình tạo tác sơn mài, người nghệ nhân đã sử dụng nhiều kỹ thuật mài kết hợp với sơn ta để tăng tuổi thọ của sản phẩm. Tuy vậy, chúng ta không nên quá ỉ lại công sức của nghệ nhân; dù sản phẩm sơn mài rất bền, chúng cũng cần thêm một số lưu ý bảo quản để luôn ở tình trạng tốt nhất. Đông Phương Art xin giới thiệu một số cách bảo quản tranh sơn mài và đồ vật sơn mài trong bài viết dưới đây.
I. Bảo quản tranh sơn mài và đồ sơn mài có phức tạp không?
Tranh sơn mài và đồ sơn mài được xếp vào nhóm bền và dễ bảo quản nhất. Sản phẩm được sản xuất theo quy trình truyền thống, tỉ mỉ và vô cùng công phu. Từ công đoạn chọn nguyên liệu đến sơn bóng, tất cả đều được người nghệ nhân chau chuốt nhằm lưu giữ tác phẩm trường tồn cùng thời gian.
Tuy nhiên, trên thị trường hiện có không ít tác phẩm sơn mài bị làm ẩu lớp lót. Quy trình làm tranh sơn mài bị rút ngắn để tiết kiệm chi phí nguyên liệu và giảm thời gian thực hiện. Điều này khiến sản phẩm nhanh chóng có dấu hiệu ẩm mốc, rất khó khắc phục. Đặc biệt nó còn làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ chung của cả tác phẩm. Với một tác phẩm cốt bên trong đã kém thì việc lưu giữ trong thời gian dài là không thể.
Tại những xưởng tranh lâu đời như Đông Phương, nghệ nhân của chúng tôi luôn áp dụng quy trình làm tranh sơn mài 20 bước, đặc biệt công đoạn làm vóc (chuẩn bị gỗ) luôn được thực hiện cẩn thận từ 8 đến 11 bước. Điều này đảm bảo tranh không bao giờ bị ẩm mốc, mối mọt. Quy trình bảo quản sản phẩm đương nhiên sẽ đơn giản hơn rất nhiều.
Dù có dễ dàng đến đâu thì để bảo đảm một sản phẩm sơn mài luôn được bền đẹp thì người thưởng thức vẫn phải tuân thủ một số lưu ý chung. Mời bạn đọc tiếp có thể tham khảo cụ thể quy trình bảo quản tranh sơn mài và đồ vật sơn mài trong nội dung tiếp đây.
II. Cách bảo quản tranh sơn mài và đồ vật sơn mài
1. Tránh khu vực có ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ cao
Để những bức tranh, đồ vật sơn mài bền đẹp vượt thời gian, bạn lưu ý không đặt sản phẩm ở nơi có ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ cao. Ánh nắng mặt trời có sức công phá cực mạnh. Đến cả làn da của chúng ta còn bị tổn thương dưới ánh nắng mặt trời nên với tác phẩm làm từ gỗ và sơn bị ảnh hưởng là điều không thể tránh khỏi. Tương tự như thế, nếu bạn đặt sản phẩm cạnh nơi có nhiệt độ quá nóng cũng rất dễ làm tranh/đồ vật sơn mài hư hỏng.
Cụ thể, bạn nên đặt tranh và các đồ vật sơn mài tránh xa các vị trí như:
- Bếp lò
- Ngay cạnh cửa sổ vào mùa hè do có thể hứng trực tiếp ánh sáng mặt trời không tốt cho tranh
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài thường xuyên. Nhiệt cao độ cùng bụi bẩn làm tranh dễ bị hư hỏng.
2. Lau sản phẩm sơn mài nhẹ nhàng, không chà xát
Việc chà xát mạnh khiến tranh sơn mài và các đồ vật sơn mài dễ bị trầy xước. Tác phẩm bị mất tính thẩm mỹ, ảnh hưởng đến giá trị nghệ thuật. Do vậy, trong quá trình bảo quản nếu bạn muốn lau bụi bám bên ngoài thì cần hết sức nhẹ nhàng.
Đặc biệt, bạn nên dùng khăn mềm để lau tranh sơn mài, không sử dụng hóa chất và nước nóng để làm sạch. Trong trường hợp bắt buộc phải dùng đến nước, bạn nhúng ẩm khăn và vắt khô nước trước khi lau. Cuối cùng là dùng khăn mềm lau khô nhẹ nhàng lại một lần nữa.
Trong trường hợp đồ vật sơn mài không may dính dầu mỡ, người dùng có thể lấy một chút dầu rửa bát và khăn mềm rửa nhẹ nhàng. Sau khi rửa sạch vết dầu mỡ, bạn lau khô lại bằng khăn mềm và bảo quản ở điều kiện môi trường phù hợp.
Ngoài ra, người thưởng thức tranh hay đồ vật sơn mài nên lưu ý lau chùi vết bẩn ngay khi phát hiện. Việc để vết bẩn quá lâu khiến việc loại bỏ chúng trở nên khó khăn hơn, từ đó ảnh hưởng giá trị của tác phẩm
3. Không ngâm tranh, đồ vật sơn mài trong nước
Với các sản phẩm sơn mài mà chỉ làm vóc từ 3 đến 5 bước, khi ngâm trong nước sẽ khó giữ được độ bền, dễ xảy ra tình trạng thấm nước, đọng nước vào tấm nền. Tác phẩm sơn mài từ từ bị phá hủy và nhanh hỏng.
Ngược lại, nếu chọn được các sản phẩm sơn mài làm vóc kỹ lưỡng theo quy trình truyền thống, bạn sẽ không phải lo lắng về vấn đề chống thấm nữa. Nhờ công đoạn làm vóc được chú trọng, làm vô cùng tỉ mỉ và kỹ lưỡng 8-10 bước, nên chất lượng của tấm gỗ được nâng cấp toàn diện. Bên cạnh các làng nghề truyền thống, Đông Phương Art là thương hiệu sơn mài tuân thủ và gìn giữ quy trình làm sơn mài do ông cha truyền lại. Các sản phẩm của Đông Phương được ưa chuộng vì bền, chống thấm tuyệt đối, và được sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày mà không sợ hư hỏng.
Sử dụng sản phẩm chất lượng tốt, quy trình bảo quản của bạn sẽ đơn giản hơn rất nhiều.
Hy vọng bài viết trên đây đã giải đáp phần nào cho bạn về cách bảo quản tranh sơn mài và đồ vật sơn mài. Nếu bạn có khó khăn gì trong khâu bảo quản tranh sơn mài, đừng ngại ngần liên lạc với Đông Phương ngay nhé. Chúng tôi luôn sẵn lòng đón tiếp tất cả những ai phải lòng sơn mài, và sẽ giải đáp mọi thắc mắc cho bạn.
