Trong thế giới tranh sơn mài – nơi mỗi tác phẩm là kết tinh của nhiều tháng lao động thủ công tỉ mỉ và nghệ thuật tạo hình độc đáo – việc phân biệt tranh thật và tranh giả ngày càng trở nên quan trọng. Nhất là khi thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm kém chất lượng, được sao chép trái phép từ tranh gốc của các họa sĩ, làm xấu đi hình ảnh dòng tranh truyền thống này.
Vậy làm sao để người yêu tranh, nhà sưu tầm hay khách hàng mua tranh trang trí có thể nhận biết tranh sơn mài thật – giả một cách chính xác? Hãy cùng Đông Phương Art phân tích kỹ hơn.
1. Hiểu rõ: Tranh sơn mài giả là gì?
Trước tiên, cần làm rõ khái niệm “tranh sơn mài giả” để tránh nhầm lẫn.
Tranh sơn mài giả là loại tranh:
- Sao chép trái phép từ tranh gốc đã có tác giả.
- Dùng nguyên mẫu bố cục, màu sắc, kỹ thuật mà không có sự sáng tạo mới.
- Thường được làm ẩu, sử dụng vật liệu kém như sơn công nghiệp, ván ép tạp, lớp khảm sơ sài.
- Được bán ra với giá gần như tranh thật, đánh lừa người tiêu dùng, gây thiệt hại về kinh tế và làm tổn hại danh tiếng nghệ sĩ.
Không nên nhầm với tranh sơn mài in công nghiệp – loại tranh được in phun hoặc ép sơn theo quy trình sản xuất hàng loạt. Loại này không vi phạm bản quyền nếu không sao chép trái phép, và có phân khúc giá riêng phù hợp với mục đích trang trí đại trà.
2. 6 cách nhận biết tranh sơn mài thật và tranh sơn mài giả
2.1. Quan sát kỹ độ sâu và hiệu ứng lớp mài
Tranh sơn mài thật có độ sâu không gian, ánh sáng ẩn hiện đặc trưng nhờ kỹ thuật "mài ngược". Các lớp màu, vỏ trứng, vàng bạc... được mài dần bằng tay, tạo hiệu ứng đa tầng.
Trong khi đó, tranh giả thường chỉ có 1–2 lớp bề mặt, mài sơ sài hoặc không mài. Nhìn phẳng, thiếu chiều sâu, ánh sáng đều, thiếu sống động.
2.2. Kiểm tra chất liệu: Vỏ trứng, xà cừ, vàng bạc thật hay giả?
- Tranh thật thường dùng vật liệu tự nhiên cao cấp: vỏ trứng thật, xà cừ cắt tay, lá vàng thật dát từng chi tiết.
- Tranh giả dùng vật liệu công nghiệp rẻ tiền: giấy ánh kim giả vàng, xà cừ in trên giấy, vỏ trứng không được xử lý đúng cách nên dễ ngả màu, bong tróc.
Khi nghi ngờ, bạn có thể dùng kính lúp hoặc đèn chiếu để kiểm tra phản quang tự nhiên của các vật liệu.
2.3. Nhìn kỹ bề mặt sơn: Bóng mờ hay bóng loáng?
- Sơn mài thật sử dụng sơn ta truyền thống, khô chậm, nên bề mặt có độ bóng trong mờ tự nhiên, không lóa mắt, không dính tay, có chiều sâu.
- Tranh giả hoặc tranh dùng sơn tổng hợp thường bóng loáng, dễ xước, khô nhanh nhưng dễ rạn sau thời gian ngắn.
Bạn có thể nghiêng tranh dưới ánh đèn để kiểm tra độ bóng có "trong" hay "láng" quá mức.
2.4. Kiểm tra mặt sau của tranh
- Tranh thật thủ công thường có phần vóc gỗ chắc chắn, nặng tay, được xử lý chống cong vênh.
- Tranh giả dùng ván ép tạp, nhẹ, không xử lý kỹ, đôi khi dán thêm lớp giấy để che đi dấu vết gia công sơ sài.
2.5. Chữ ký họa sĩ và giấy chứng nhận
- Tranh thật thường có chữ ký họa sĩ gốc, ngày tháng và số thứ tự (nếu là tranh giới hạn).
- Một số còn kèm chứng nhận từ phòng tranh hoặc gallery uy tín.
- Tranh giả không có hoặc giả mạo chữ ký, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
2.6. So sánh với tranh gốc (nếu có nghi ngờ sao chép)
Nếu bạn thấy tranh quá quen mắt, hãy tra cứu xem có bản gốc hay không. Tranh giả thường sao chép bố cục, màu sắc giống y hệt một bức tranh từng được trưng bày hoặc bán trước đó.
Quan sát kĩ, kiểm tra chất liệu
3. Lưu ý khi mua tranh sơn mài: Chọn nơi bán uy tín
Để tránh mua phải tranh giả, bạn nên:
- Mua từ gallery uy tín hoặc các nghệ nhân được chứng thực.
- Yêu cầu giấy tờ xác minh, hoá đơn và chứng nhận tác phẩm.
- Tìm hiểu kỹ giá trị tranh qua các kênh tin cậy trước khi mua.
- So sánh chi tiết tranh trên nhiều góc độ: ánh sáng, chiều sâu, lớp sơn, đường nét.
Đông Phương Gallery được ra mắt 08.08.2009
4. Tranh thật không phải lúc nào cũng đắt – nhưng tranh giả luôn là “cái bẫy”
Nhiều người nghĩ: “Tranh đẹp, giá rẻ thì cứ mua, đâu cần biết có phải tranh thật không”. Nhưng thực tế, tranh giả không chỉ làm mất giá trị nghệ thuật, mà còn:
- Không bền: dễ bong tróc, phai màu sau vài năm.
- Không có giá trị sưu tầm: không tăng giá theo thời gian.
- Làm tổn hại đến uy tín nghệ sĩ và thị trường tranh Việt
Kết luận
Tranh sơn mài thật – được tạo nên từ công sức, tâm huyết và kỹ nghệ truyền thống – không đơn thuần là một sản phẩm trang trí, mà là tác phẩm mang linh hồn nghệ sĩ. Trong khi đó, tranh sơn mài giả – dù có thể bắt mắt ban đầu – lại thiếu chiều sâu và giá trị bền lâu.
Hãy là người yêu tranh thông thái: biết phân biệt và trân trọng giá trị thật của nghệ thuật!
Liên hệ ngay hotline: 096 995 1966 hoặc đến ngay showroom Đông Phương Art để chiêm ngưỡng, trải nghiệm và sở hữu những bức tranh độc đáo cho riêng mình!
Thông tin liên hệ:
Website: dongphuongart.com.vn
Hotline: 096 995 1966
Địa chỉ: Nhà A2, 118 Nguyễn Khánh Toàn, Cầu Giấy, Hà Nội